|
оятларнинг таъвилини Аллоҳдан ўзга ҳеч ким билмайди, деган маънони англатади ва бу ердаги пухта билимга эга бўлганлар сўзи янги гапнинг бошидаги сўзлар бўлиб қоладилар.
Агар шу ояти карима устида чуқур тадаббур қиладиган бўлсак, бу ердаги вов истиънофия эмас, атф вови эканлиги аён бўлади. Қуйидаги асослар шуни кўрсатади:
1- Аллоҳ Таоло айтади:
هَـذَا بَيَانٌ لِّلنَّاسِ وَهُدًى وَمَوْعِظَةٌ لِّلْمُتَّقِينَ
– „Бу (Қуръон) одамлар учун тўғри йўлни баён қилгувчи ва тақво эгалари учун ҳидоят ва панд-насиҳатдир“. [3:138]
Агар бояги оятдаги вов истиънофия бўлса, яъни, Қуръондаги муташобиҳ оятларнинг таъвилини Аллоҳдан ўзга ҳеч ким билмайдиган бўлса, бундан Қуръонда одамлар билмайдиган оятлар ҳам бор, деган маъно келиб чиқиб, Қуръоннинг одамлар учун баён учун нозил қилинганига тўғри келмай қолади. Хуллас, у ердаги вовнинг истиънофия бўлиши
هَـذَا بَيَانٌ لِّلنَّاسِ
– „Бу (Қуръон) одамлар учун (тўғри йўлни) баён қилгувчи“. [3:138]
оятига зиддир.
Лекин агар вов атф вови бўлса, муташобиҳ оятлар ҳам пухта билимга эга бўлганлар орқали одамларга баён бўлади. Бу нарса Қуръоннинг одамлар учун баён қилиб нозил бўлганига тўғри келади.
2- Аллоҳ Таоло олимлар хусусида яна бир қўшимча сифатни – илмда собитқадамлиликни (пухта билимга эгаликни) ҳам қўшяпти. Араб тилида ортиқча сифат унга алоқадор бўлган бир ҳукм муносабати билан айтилади. Агар вов истиънофия бўлса, кейинги
وَالرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ يَقُولُونَ آمَنَّا بِهِ
– „Илмда собит бўлганлар (ҳам биладилар. Улар) «Унга имон келтирганмиз», дейдилар“. [3:7]
оятининг ўқилиши ундан бошланади ва бу ортиқча сифат (пухта билимга эгалик, илмда собитқадамлилик)
يَقُولُونَ آمَنَّا بِهِ
– „У Китобга имон келтирганмиз дейдилар“. [3:7]
оятига алоқадор бўлиб қолади. Энди имон келтириш учун пухта билимга эга бўлиш шарт эмаслиги, оддий олимлар ҳам, ҳатто илмсиз омилар ҳам Аллоҳга имон келтириш учун пухта билимга муҳтож эмасликларини ҳисобга оладиган бўлсак, бу қўшимча васф (пухта билимга эгалик) кейинги
يَقُولُونَ آمَنَّا بِهِ
– „У Китобга имон келтирганмиз дейдилар“. [3:7]
33-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204